Απ όλα αυτά τα δολώματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο μερικά δουλεύουν καλύτερα σε βυθούς που το μεγαλύτερο μέρος τους αποτελείται από άμμο, ενώ κάποια αλλά έχουν καλύτερα αποτελέσματα σε μικτούς βυθούς.

Σε μια παραλία δηλαδή που ο βυθός της αποτελείται κυρίως από άμμο είναι λάθος επιλογή να δολώσουμε φαραώ. Το συγκεκριμένο σκουλήκι συναντάται και ζει συνήθως σε βραχώδη βυθό ή σε τραγάνες και τα ψάρια το γνωρίζουν αυτό καλύτερα από εμάς. Οπότε σε έναν αμμώδη βυθό, όσο καλοδολωμένος και αν είναι ο φαραώ στο αγκίστρι μας σίγουρα θα παραξενέψει το ψάρι γιατί δεν έχει μάθει να τον βρίσκει εκεί. Στο ψάρεμα βέβαια δεν είναι τίποτα απόλυτο και πάντα στον κανόνα υπάρχουν οι εξαιρέσεις.

Ένας άλλος τρόπος που θα μας βοηθήσει στην σωστή επιλογή του δολώματος είναι το είδος του ψαριού που θέλουμε να πιάσουμε.Αν δηλαδή στοχεύουμε στις μουρμούρες και γνωρίζουμε ότι κάποια παραλία κρατάει από αυτές, δεν νοείται να μην έχουμε στα δολώματα της επιλογής μας μαύρο θηκαρίσιο, αμερικάνο ή καραβιδάκι.Ορισμένα πάλι δολώματα δεν είναι τόσο αποτελεσματικά όλες τις εποχές του χρόνου και δεν τα προτιμούν τα ψάρια για διάφορους λόγους π.χ είτε γιατί είναι αυγωμενα είτε γιατί δεν έχουν μάθει να τα βρίσκουν την συγκεκριμένη εποχή.Oι τσιπούρες την εποχή που είναι αβγωμενες δύσκολα τρώνε σε ένα μεγάλο και σκληρό δόλωμα (π.χ καβουράκι, ολόκληρη μάνα ή ένα μεγάλο κομμάτι φαραώ) ενώ αντιθέτως αν χρησιμοποιήσουμε κάποιο σκουλήκι θα έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.

Δεν αρκεί όμως μόνο να κάνουμε τη σωστή επιλογή δολώματος. Είναι εξίσου σημαντικό να τα εκμεταλλευτούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Δηλαδή είναι ανώφελο να ψαρεύουμε την ημέρα σε ένα βυθό γεμάτο λιάνωμα και να χρησιμοποιούμε μαλακά δολώματα και σκουλήκια. Πριν το δολωμένο μας αγκίστρι φτάσει στον βυθό θα το έχουν καθαρίσει τα μικρόψαρα. Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όμως μια τέτοια κατάσταση?Ο μόνος τρόπος είναι να βάλουμε μεγάλα και σκληρά δολώματα όπως μια ολόκληρη μάνα η φιλέτο από καλαμάρι η σουπιά.

Κάτι άλλο που πρέπει να προσέξουμε είναι η σωστή παρουσίαση του δολώματος στο αγκίστρι μας. Αν δηλαδή χρησιμοποιήσουμε σκουλήκια θα προτιμήσουμε να τα δολώσουμε ολόκληρα με την βοήθεια της βελόνας και θα αφήσουμε ένα εκατοστό περίπου από το αρπαδι να κινείται ελεύθερο για να προκαλεί το ενδιαφέρον των ψαριών.

Παρακάτω θα εξετάσουμε τα πιο γνωστά δολώματα αναφέροντας ποια ψάρια τα προτιμούν, πώς μπορούμε να τα συντηρήσουμε ή να τα διατηρήσουμε ζωντανά, σε ποιους βυθούς δουλεύουν καλύτερα και ποιες εποχές.

πηγή: pa65.wordpress.com

Σκουλίκια

	ΑΓΡΙΟ: Το συνηθισμένο μέγεθός του είναι δέκα έως δεκαπέντε εκατοστά περίπου. Το άσπρο - κίτρινο και ελαφρύ καφέ, αποτελούν το χρωματισμό του. Όταν το βγάλουμε από τη θάλασσα ή το αγοράσουμε από τα ειδικά αλιευτικά καταστήματα, το διατηρούμε μέσα σε θαλασσινό νερό ή σε υγρό μαλακό χαρτί έως ότου φτάσουμε στον προορισμό μας. Αν ο χρόνος από τη παραλαβή μέχρι την χρήση του είναι μεγάλος, οι συχνές αλλαγές του θαλασσινού νερού ή η τοποθέτηση ειδικής αεραντλίας στο δοχείο που το διαφυλάσσουμε, είναι ό,τι καλύτερο για να διατηρείται το δόλωμα ολοζώντανο. Πριν δολώσουμε, το κόβουμε σε ροδέλες, με τρόπο τέτοιο που να ανταποκρίνεται στο εκάστοτε αγκίστρι. Πάντα σε μικρό δοχείο, κολυμπούν οι κομμένες ροδέλες, μέσα στο υγρό που φυλάσσει στο εσωτερικό του το παραπάνω σκουλήκι. Κατάλληλο για παραγάδι, γιατί με τη σκληρότητα που διαθέτει το Άγριο, δεν φεύγει εύκολα από το αγκίστρι. Οι σαργοί, τα σκαθάρια και οι σικιοί, είναι από τα καλά ψάρια που το προτιμούν.
	ΜΑΝΑ: Όσον αφορά το μέγεθός της, τη βρίσκουμε λίγο πιο μεγάλη από το άγριο, με μια μικρή αύξηση στο πάχος της. Επίσης αυξάνεται η ελκυστικότητά της, γιατί φωσφορίζει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η συντήρηση και οι τρόποι δολώματος και ψαρέματος, δεν διαφέρουν απ το άγριο. Η ποιοτική διαφορά της Μάνας, αναγκάζει τους ψαράδες να την προτιμούν για το πεταχτάρι και λιγότερο στην καθετή και το παραγάδι. Προσελκύει τσιπούρες, σαγρούς, σκαθάρια, σπάρους και άλλα μικρά πετρόψαρα.
	ΧΑΛΚΙΔΕΪΚΟ ή ΜΟΝΟΔΟΛΙ: Ο μέσος όρος του μεγέθους του είναι στα επτά εκατοστά περίπου. Η συντήρησή του δεν διαφέρει από τη Μάνα και το Άγριο. Διαφέρει ο τρόπος που το περνάμε στο αγκίστρι. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα δολώματα που τα περνάμε κεντητά, το αγκίστρι διαπερνάει το χαλκιδέϊκο και δολώνεται ολόκληρο, εξού και το όνομά του (Μονοδόλι). Το προκλητικό άσπρο χρώμα του, η ικανότητά του να φωσφορίζει και οι ελκυστικές κινήσεις που κάνει δολωμένο, το αναγάγουν σε ένα από τα καλύτερα δολώματα για τα νερά της Μεσογείου. Αυτά τα χαρακτηριστικά ωθούν τους ψαράδες στη περιορισμένη και αυστηρή χρήση του. Το πεταχτάρι, είναι ο κύριος τρόπος που χρησιμοποιείται, σπάνια δε, στο παραγάδι και τη καθετή. Είναι καλό δόλωμα για τσιπούρες, λυθρίνια, σαργούς και άλλα καλά πατόψαρα. Το μελανούρι και το λαβράκι δύσκολα αντιστέκονται στη προκλητικότητα του Χαλκιδέϊκου.
	ΜΑΥΡΟ: Σκουλήκι των αμμουδερών βυθών. Ζει και αυτοπροστατεύεται από το κέλυφος που διαθέτει σε όλο το μήκος του σώματός του. Το μαύρο χρώμα που έχει, του έδωσε και την ονομασία του. Τα πολλά και μικρά ποδαράκια που διαθέτει κατά μήκος και το μαλακό σώμα του, προκαλούν επίμονα τα θύματά του. Η συντήρησή του είναι ολιγοήμερη. Σε δροσερό περιβάλλον γίνεται κατάλληλο για μουρμούρες, αλλά και για σαργούς, σπάρους και άλλα πετρόψαρα, όπως πέρκες, γύλους, χάνους, χειλούδες κ.α. Το χρησιμοποιούμε στο πεταχτάρι και λιγότερο στη καθετή.
	ΦΑΡΑΩ: Το μήκος του μπορεί να πλησιάσει και τα δύο μέτρα. Από τη συλλογή ή την αγορά του, μέχρι τη χρήση του, το διατηρούμε μέσα σε θαλασσινό νερό. Είναι το δόλωμα που διαθέτει τα πιο πολλά θετικά χαρακτηριστικά. Το κομμάτι που είναι περασμένο στο αγκίστρι, συνεχίζει να κάνει σπασμωδικές, ζωντανές κινήσεις. Το αίμα που φεύγει από το σώμα του, μαλαγρώνει τη γύρω από το δόλωμα περιοχή. Η ικανότητά του να φωσφορίζει και το σκληρό κρέας του σε σχέση με το Μαύρο, το κατατάσσουν στα πιο αποτελεσματικά δολώματα. Χρησιμοποιείται κυρίως στο πεταχτάρι για τσιπούρες, σαργούς, σκαθάρια, σικιούς, αλλά και σε μεγαλύτερα αρπαχτικά ψάρια όπως στήρες, συναγρίδες, σφυρίδες, ροφούς, λαβράκια. Αλλά και τα μουγγριά, οι σμέρνες και τα χταπόδια δε το αποφεύγουν. Η δύσκολη συλλογή και η υψηλή τιμή του, αναγκάζουν τους ψαράδες, όπως και στο μονοδόλι, να περιορίζουν και να προσέχουν στην κατανάλωσή του. Η σπατάλη στα πολλά αγκίστρια του παραγαδιού, ακόμα και της καθετής, (αρματωσιά πέντε έως δέκα αγκίστρια), αποφεύγεται. Αυτό όμως δεν συμβαίνει σε ξέρες που κυκλοφορούν πολλά ασπρόψαρα. Εκεί τα παραγάδια είναι δολωμένα με Φαραώ ή άλλα καλά δολώματα.
	ΑΚΡΟΒΑΤΗΣ: Πωλείται στα περισσότερα καταστήματα με είδη αλιείας, μέσα σε μικρά χάρτινα κουτάκια. Διατηρείται ζωντανό για δεκαπέντε περίπου μέρες σε δροσερό περιβάλλον και ακόμα καλύτερα στη συντήρηση ψυγείου. Είναι ευκολόχρηστο δόλωμα για ερασιτέχνες ψαράδες της ακτής και προκαλεί όλα τα πετρόψαρα. Επίσης καλά αποτελέσματα έχει και στη καθετή για γόπες, τσέρουλες, λυθρίνια, μπαλάδες κ.α.
	ΚΟΚΚΙΝΟ ή ΙΩΔΙΟΥ: Το βρίσκουμε πολύ δύσκολα. Λεπτό σκουλήκι, χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα όταν το περνάμε στο αγκίστρι. Το αίμα του ξετρελαίνει τα ψάρια. Δολώνεται συνήθως για μουρμούρες, αλλά προκαλεί και τα άλλα ψάρια. Οι κυρίαρχοι τρόποι ψαρέματος με κόκκινο, είναι το πεταχτάρι και η καθετή.

Οστρακοειδή

	ΠΕΤΑΛΙΔΑ: Είναι εύκολο στη συλλογή του, γι' αυτό και πιο πολλοί ψαράδες το χρησιμοποιούν. Το σκληρό κρέας του, μας βοηθάει να ψαρεύουμε ανάμεσα σε μικρά ψάρια και να μη ξαγκιστρώνεται εύκολα. Απευθύνεται σε όλα τα ψάρια, με μέτρια συνήθως αποτελέσματα. Χρησιμοποιείται σε όλους τους τρόπους ψαρέματος.
	ΠΟΡΦΥΡΑ: Σπάζοντας το όστρακό της, ξεχωρίζουμε το καθαρό και σφιχτό κρέας από το υπόλοιπο σώμα, το οποίο αποτελεί το δόλωμα. Δολώνουμε με πορφύρα τα παραγάδια, αλλά την χρησιμοποιούμε και στο πεταχτάρι. Τη κυνηγάνε οι τσιπούρες, οι πέρκες, οι κοκοβιοί, τα σκορπίδια και άλλα ψάρια.
	ΣΩΛΗΝΑ: Είναι δόλωμα που ζει στους αμμουδερούς βυθούς. Στην αγορά το βρίσκουμε σε ζωντανή ή κατεψυγμένη μορφή. Αφού ανοίξουμε με μαχαίρι το όστρακό της, παίρνουμε το μαλακό κρέας κόβοντάς το σε τεμάχια τέτοια που να ανταποκρίνονται στα αγκίστρια μας. Με τη σωλήνα δολώνουμε τη καθετή μας και το πεταχτάρι. Ψαρεύουμε κυρίως μουρμούρες, αλλά και τα υπόλοιπα ψάρια δεν αντιστέκονται στο λευκό και μαλακό κρέας της.
	ΣΑΜΑΡΙ: Το δόλωμα Σαμάρι είναι σε διαφορετικό σχήμα και με σκληρότερο κρέας. Εκτός από το πεταχτάρι και την καθετή, μερικοί ψαράδες το χρησιμοποιούν και στο παραγάδι. Τα πετρόψαρα, οι μουρμούρες και οι σαργοί το προτιμούν.
	ΣΑΛΙΓΚΑΡΙ: Υπάρχει σε αφθονία στις ακτές των θαλασσών, όπως η πεταλίδα. Είναι η πρόχειρη και η γρήγορη λύση για την ανεύρεση δολώματος. Χρησιμοποιείται από πολλούς ψαράδες των ακτών και ειδικά απ' αυτούς που ψαρεύουν από τα βράχια. Το κυνηγούν τα πετρόψαρα και μερικές φορές πιάνονται σαργοί από μισό κιλό και πάνω.

Μαλακόστρακα

	ΓΑΡΙΔΑ: Μια απόχη με ψιλό μάτι και ένας φακός, μας είναι αρκετά από πλευράς εξοπλισμού για να βγάλουμε γαρίδες από τη θάλασσα, σε μόλους και σε ήρεμους κολπίσκους. Το αγκίστρι διαπερνά στο σώμα της από την ουρά έως κάτω από το κεφάλι, διατηρώντας την με αυτόν τον τρόπο ζωντανή. Όταν θέλουμε να ταξιδέψει στην πορεία των ρευμάτων, περνάμε το αγκίστρι στο πίσω μέρος του σώματός της, κάνοντας με αυτόν τον τρόπο προκλητική φασαρία για τα θύματά της. Τα λαβράκια ψαρεύονται περισσότερο με τη ζωντανή γαρίδα, πιάνονται όμως και χταπόδια, μικρές τσιπούρες και πλήθος άλλων αρπαχτικών πετρόψαρων. Αποτελεσματικό δόλωμα για ψάρεμα και από την ακτή και από την βάρκα.
	ΚΑΡΑΒΙΔΑΚΙ: Είναι πιο μαλακό και πιο ευαίσθητο από την γαρίδα. Ο τρόπος που δολώνεται δεν διαφέρει απ' αυτόν της γαρίδας. Απευθύνεται συνήθως σε ψάρια του βυθού, όπως τη τσιπούρα, το σπάρο, τη μουρμούρα, τα λυθρίνια, τους σαργούς, τους χάνους, τις πέρκες κ.α. Το χρησιμοποιούμε σε όλους τους τρόπους ψαρέματος, στο παραγάδι, την καθετή, το πεταχτάρι.
	ΚΑΒΟΥΡΙ: Ο μαλακός μικρός κάβουρας, είναι ένας από τους καλύτερους μεζέδες των μεγάλων τσιπούρων. Καλό δόλωμα είναι και η δαγκάνα από το κάβουρα, που το κέλυφός τους είναι πιο σκληρό. Ακόμα, μπορούμε να αγκιστρώσουμε ή να δέσουμε μεγάλο κάβουρα πάνω στην χταποδιέρα μας, προσελκύοντας με αυτόν τον τρόπο τα χταπόδια.

Ψαροδόλια

	ΣΑΡΔΕΛΑ: Απλό και πολλές φορές αποτελεσματικό δόλωμα. Δολώνεται φρέσκια ή την αποξηραίνουμε μερικώς με χοντρό αλάτι. Την χρησιμοποιούμε στο πεταχτάρι, στο πολυάγγιστρο, όταν ψαρεύουμε με καλάμι απίκο, στη βάρκα με καθετή, στα ρηχά και βαθιά νερά στο παραγάδι. Με τη σαρδέλα πιάνονται κέφαλοι, σπάροι, σαργοί, λυθρίνια, μπαλάδες, λαβράκια, τσιπούρες, μελανούρια, μουγγριά, σμέρνες, χταπόδια, κοκοβιοί, γύλοι, χειλούδες. Ακόμα, και τα μεγάλα ψάρια δεν μπορούν να αντισταθούν στην προκλητική μυρωδιά της, όπως οι ροφοί, οι συναγρίδες, οι στήρες, οι σφυρίδες, οι μπακαλιάροι, οι πεσκαντρίτσες κ.α.
	ΓΑΒΡΟΣ: Ο τρόπος που δολώνεται δεν διαφέρει από εκείνο της σαρδέλας. Κόβοντας το γάβρο φιλέτο γίνεται ένα από τα καλύτερα δολώματα για τη ζαργάνα. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος που χρησιμοποιείται είναι το παραγάδι. Το κυνηγούν όλα τα σπαροειδή, τα λυθρίνια, οι μπαλάδες, οι στήρες και οι σφυρίδες.
	ΣΚΟΥΜΠΡΙ - ΣΑΒΡΙΔΙ: Με αυτά τα ψαροδόλια, ολόκληρα ή σε τεμάχια, δολώνονται τα παραγάδια του αφρού, για τόνους, παλαμίδες, κυνηγούς, λίτσες, ξιφίες. Το σαβρίδι είναι ελκυστικό δόλωμα για χταπόδια, μουγγριά, ροφούς και σφυρίδες. Από το σκουμπρί και το σαβρίδι, κόβουμε υπομονετικά το κρέας του σε στενόμακρα τεμάχια, δημιουργώντας δολώματα για τις αλιευτικές μας ανάγκες.

Ασπροδόλια

	ΚΑΛΑΜΑΡΙ: Ανεξάρτητα από την μορφή που βρίσκεται (φρέσκο ή κατεψυγμένο) το κόβουμε σε στενές μακριές λωρίδες. Ανάλογα με τον τρόπο που θα ψαρέψουμε και το μέγεθος των αγκιστριών που χρησιμοποιούμε, διαμορφώνουμε το μήκος των λωρίδων. Το κρέας του είναι άσπρο,μαλακόκαι προκαλεί μεγάλο αριθμό ψαριών. Δολώνεται στην καθετή, στο πεταχτάρι και λιγότερο στο παραγάδι.
	ΘΡΑΨΑΛΟ: Οι διαφορές του από το καλαμάρι βρίσκονται στο μέγεθος, στο πάχος του σώματός του και στη σκληρότητά του. Για να το φέρουμε σε μορφή δολώματος, ακολουθούμε την ίδια διαδικασία όπως και στο καλαμάρι. Λόγω της σκληρότητάς του χρησιμοποιείται κυρίως στο παραγάδι, αλλά και στην καθετή και το πεταχτάρι. Προσελκύει τους σαργούς, αβλιάδες, μουρμούρες, σπάρους, σκαθάρια, τσιπούρες, πέρκες, χάνους, σαλούφαρδους κ.α. Δεν πρέπει να παραλείψουμε τους ψαράδες που χρησιμοποιούν το θράψαλο και τη σουπιά και για ψάρια όπως συναγρίδες, σφυρίδες κ.α.
	ΜΟΣΧΟΧΤΑΠΟΔΟ: Αφαιρούμε τη λεπτή μεμβράνη που καλύπτει την κουκούλα και τα πλοκάμια του, και έχουμε ένα έτοιμο δόλωμα λευκό με ροζέ αποχρώσεις. Δολώνεται ολόκληρο σε χοντρά παραγάδια και σε χοντρές πετονιές που ρίχνονται από βάρκα ή και στεριά. Οι ροφοί, τα μουγγριά, οι σμέρνες, οι στήρες, οι βράχοι, οι σφυρίδες, είναι μερικά από τα μεγάλα ψάρια που το κυνηγούν. Μερικοί ψαράδες χρησιμοποιούν το μοσχοχτάποδο στη συρτή τους για μεγάλα μαγιάτικα, κυνηγούς, λίτσες, τοννοειδή κ.α.

Ζωντανά δολώματα

Ο σπάρος, ο κοκοβιός, η ζαργάνα, ο κέφαλος, η καλογριά, η αθερίνα, είναι από τα συνηθισμένα ψάρια, που αποτελούν τη σειρά των ζωντανών δολωμάτων. Ανάλογα με την εποχή χρησιμοποιούμε το κατάλληλο. Οι ροφοί, τα λαβράκια, οι λίτσες, τα μαγιάτικα, τα χταπόδια, οι συναγρίδες, οι σφυρίδες, τα μουγκριά, διάφορα τοννοειδή, τα φαγκριά, οι βλάχοι, οι ξιφίες είναι μερικά από τα ψάρια που πιάνονται με ζωντανά ψάρια (δολώματα). Σε κάθε ομάδα δολωμάτων αναφέρουμε τα πιο συνηθισμένα δολώματα που χρησιμοποιούνται επί το πλείστον από τους ψαράδες. Υπάρχουν όμως και άλλα, τα οποία δεν υπάγονται σε κάποια ομάδα, λιγότερο ή περισσότερο γνωστά π.χ. ψωμοτύρι, ζύμη κ.α.

Τεχνητά δολώματα

Τα τεχνητά δολώματα είναι και αυτά πολύ αποτελεσματικά και χρησιμοποιούνται κυρίως στο ψάρεμα με συρτή. Διακρίνονται για την πολυμορφία τους και τη μεγάλη τους ποικιλία. Οι βασικές τους μορφές είναι:

• Μεταλλικά κουταλάκια.
• Σκληρά πλαστικά ψαράκια, σπαστά ή ολόκληρα και κόκκινα.
• Πλαστικά ψαράκια.
• Ζόκα, Καλαμαριέρα, Τσαπαρί, Χταποδιέρα.

Το μέγεθός τους ποικίλει από 4cm έως 26cm. Είναι κατάλληλα για όλα τα ψάρια αφρού και βυθού. Οι χρωματισμοί τους παίζουν βασικό ρόλο στο ψάρεμα. Η επιλογή του χρώματος που θα χρησιμοποιήσετε εξαρτάται από το αν ψαρεύετε σε μεγάλο ή μικρό βυθό, κοντά ή μακριά από τα βράχια. Επίσης έχουν μεγάλη σημασία οι καιρικές συνθήκες, αν δηλαδή υπάρχει ηλιοφάνεια, καθώς και οι εποχές του χρόνου.