Τα Λιμενάρια άρχισαν να αναπτύσσονται στις αρχές του 20ου αι. όταν άρχισαν να φορτώνονται εκεί ορυκτά που εκμεταλλευόταν η γερμανική εταιρία Speidel, τα γραφεία της οποίας, γνωστά ως Παλατάκι, αποτελούν ένα δείγμα εκλεκτής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ου αιώνα. Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν εργάτες από το χωριό Κάστρο το οποίο στο πέρασμα των χρόνων ερήμωσε. Στον πληθυσμό του χωριού προστέθηκαν, το 1922, και πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.
Σε απόσταση μόλις 1 χλμ από τα Λιμενάρια συναντάμε το γειτονικό χωριό Καλύβια (ή Αγ. Γεώργιος) που πια όμως είναι ενωμένο με τα Λιμενάρια. Τα Λιμενάρια γνώρισαν αλματώδη τουριστική ανάπτυξη τις δεκαετίες ’80 και ’90. Το κέντρο των Λιμεναρίων αξιοποιήθηκε με κάποιες πετυχημένες κυκλοφοριακές επεμβάσεις, ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια αναστύλωσης των γραφείων της Speidel.
Χαρακτηριστικό του χωριού μπορεί να θεωρηθεί η σπηλιά κάτω από το παλατάκι, η παραλία των μεταλλείων με τα εγκαταλελειμμένα μεταλλεία. Όσον αφορά την εξυπηρέτηση των επισκεπτών θεωρείται από τα πληρέστερα χωριά της Θάσου. Διαθέτουν ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, πολλές ταβέρνες εστιατόρια, καφέ, bars, αξιόλογο λαογραφικό μουσείο, και ένα μικρό ιδιωτικό, το Μουσείο Παπαγεωργίου.
Ο σύλλογος επαγγελματιών Λιμεναρίων στο site του μας πληροφορεί:
Η εγκατάλειψη του Κάστρου και η εγκατάσταση των κατοίκων στα σημερινά Λιμενάρια άρχισε το 1905, όταν στην ασήμαντη «σκάλα» που ήταν τότε, έφτασε ο δαιμόνιος γερμανός επιχειρηματίας Fr. Speidel, ιδρυτής της ομώνυμης μεταλλευτικής εταιρείας. Λίγες μόνο εκατοντάδες μέτρα Β.Α.των Λιμεναρίων στη θέση «Βούβες» εντόπισε σημαντικά κοιτάσματα αργυρούχου μόλυβδου και Καλαμίνας και άρχισε αμέσως την εξόρυξη. Στα ορυχεία απορροφήθηκε όλο το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό, αρχικά του Κάστρου και αργότερα του Θεολόγου και των κοντινών χωριών.
Το παλατάκι που επιβλητικό υψώνεται ως σήμα κατατεθέν στα Λιμενάρια, αποτέλεσε την κατοικία του μεγαλοφυούς γερμανού. Στην παραλία έκτισε μια σειρά από πανομοιότυπα σπίτια για την εγκατάσταση των πρώτων εργατών μερικά εκ των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα, διατηρώντας τα αρχιτεκτονικά στοιχεία της περιόδου Speidel (1905-1914).
Τα ορυχεία λειτούργησαν με εξαιρετικά εντατικούς ρυθμούς ως το 1914, οπότε ο Α΄παγκόσμιος πόλεμος διέκοψε τη λειτουργία τους. Σύντομη αναλαμπή στη λειτουργία τους υπήρξε η περίοδος 1925-1930, αλλά το παγκόσμιο οικονομικό «κραχ» του 1930 διέκοψε οριστικά τη λειτουργία τους. Το 1957 άλλη γερμανική εταιρεία χρησιμοποιεί ως έδρα της τα Λιμενάρια και χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσεις του παλατιού. Η εταιρεία αυτή εκμεταλλεύεται σε άλλες θέσεις μεγάλες ποσότητες σιδηρομεταλλεύματος απαραίτητου στην ανασυγκρότηση της καταστραμμένης από τον πόλεμο Γερμανίας. Ταυτόχρονα με τη γερμανική εταιρεία άλλη ελληνική δραστηριοποιείται με έδρα τα Λιμενάρια και αυτή. Η λειτουργία και των δύο σταμάτησε το 1963 για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια.
Σ’ αυτά τα χρόνια τα Λιμενάρια γνώρισαν πρωτοφανή ανάπτυξη και έγιναν το πολυανθρωπότερο της Θάσου, αφού στην απογραφή του 1960 αριθμούσε πάνω από 3500 κατοίκους.
Προηγήθηκε το 1922 κύμα προσφύγων από το Χαράκι της Μ.Ασίας που έδωσε νέα πνοή στο χωριό. Το αίμα των Καστρινών μπολιάστηκε με το νέο αίμα των θαλασσινών μικρασιατών. Αυτοί έσπρωξαν τους Λιμεναριώτες προς τη Θάλασσα προσφέροντας νέους οικονομικούς ορίζοντες και προοπτικές ανάπτυξης στο χωριό.
Γιώργος Αυγουστίδης
